ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΚΥΣΤΗ ΜΑΣΤΟΥ ;
Η κύστη είναι μια στρογγυλή ή ωοειδής μάζα γεμάτη με υγρό. Οι κύστεις του μαστού εμφανίζονται σαν μονήρη ή πολλαπλά μορφώματα που αναγνωρίζονται στην κλινική εξέταση, αυτοψηλάφηση ή απεικόνιση του μαστού, και ποικίλλουν σε μέγεθος, αριθμό ή ένταση των συμπτωμάτων. Σχηματίζονται λόγω συσσώρευσης υγρού που προκαλείται από απόφραξη και διάταση ενός γαλακτοφόρου πόρου (το σωληνάριο που μεταφέρει το γάλα στην θηλή). Μια απότομη αύξηση στο μέγεθος τους μπορεί να προκαλέσει σοβαρό, εντοπισμένο πόνο αιφνίδιας έναρξης.
ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΕΣ ΕΙΝΑΙ ;
Οι κύστεις μαστού αποτελούν συχνό εύρημα στις γυναίκες. Σε μια μελέτη 2.809 γυναικών στις ΗΠΑ αναγνωρίστηκαν κύστεις στο 37,5% των περιπτώσεων, με μεγαλύτερη επίπτωση στις ηλικίες μεταξύ 35 εώς 50 ετών, ενώ ήταν πιο συχνές στις προεμμηνοπαυσιακές σε σχέση με τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
ΠΩΣ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΩ ΟΤΙ ΕΧΩ ΚΥΣΤΗ ;
Η κλινική εξέταση από μόνη της δε μπορεί να διαχωρίσει αν ένα ψηλαφητό μόρφωμα αφορά καλοήθη κύστη, καλοήθη μάζα ή κακοήθεια.
Ο υπέρηχος του μαστού αναδεικνύει αν η αλλοίωση περιέχει υγρό, είναι συμπαγής ή περιέχει μικτά στοιχεία. Βάσει του υπερήχου και συγκεκριμένων χαρακτηριστικών (περιεχόμενο, πάχος τοιχώματος, ύπαρξη διαφραγμάτων, αγγείωση) οι κύστεις διακρίνονται σε απλές, επιπλεγμένες ή περίπλοκες/άτυπες.
Η μαστογραφία και η μαγνητική μαστογραφία μπορούν επίσης να αναδείξουν κύστεις, που θα χρειαστούν όμως περαιτέρω διερεύνηση με υπέρηχο.
Η παρακέντηση με λεπτή βελόνα (FNA – Fine Needle Aspiration) και η κυτταρολογική εξέταση του υγρού αποτελεί έναν εναλλακτικό τρόπο για την οριστική διάγνωση μιας απλής κύστης. Η αναρρόφηση μη αιματηρού υγρού από την κύστη και η επακόλουθη πλήρης σύμπτυξή της θέτουν την διάγνωση. Στην περίπτωση κατά την οποία το περιεχόμενο που αναρροφάται είναι αιματηρό ή η κύστη δεν συμπτύσσεται, χρειάζεται επιπλέον διερεύνηση.
ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΑΚΟΗΘΕΙΑΣ ;
Δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος κακοήθειας σε μια μάζα που πληροί τα υπερηχογραφικά κριτήρια μια απλής κύστης, ενώ ο κίνδυνος αυτός είναι σπάνιος στις επιπλεγμένες (<1%). Παρ ’όλα αυτά, η πιθανότητα κακοήθειας στις περίπλοκες/άτυπες κύστεις κυμαίνεται από <1% εώς 23%.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΣ ;
Η απλές κύστεις αφορούν καλοήθεις οντότητες και δεν χρήζουν περαιτέρω παρέμβασης. Η φυσική τους εξέλιξη χαρακτηρίζεται από αυξομειώσεις στο μέγεθος και σε σχεδόν 70% των περιπτώσεων εξαλείφονται πλήρως εντός 5ετίας.
Σε περίπτωση σοβαρού πόνου (που δεν υποχωρεί εντός λίγων ημερών) ή σημαντικής πίεσης του παρακείμενου μαστικού ιστού που είναι εμφανής απεικονιστικά, έχει ένδειξη η παρακέντηση με λεπτή βελόνα (FNA). Αν μετά την FNA η κύστη εξαφανιστεί πλήρως, διενεργείται επαναληπτικός υπέρηχος σε διάστημα 2-4 μηνών και σε περίπτωση που υπάρξει υποτροπή επιχειρείται νέα παρακέντηση. Εφόσον η διαδικασία χρειαστεί να επαναληφθεί πολλές φορές (3 ή περισσότερες) ή η ασθενής δεν επιθυμεί να υποβάλλεται συνεχώς σε αυτήν τη διαδικασία, εκτελείται χειρουργική αφαίρεση/βιοψία.
Οι επιπλεγμένες κύστεις επιβεβαιώνονται για την καλοήθεια τους με FNA, βιοψία με κόπτουσα βελόνα (core) ή χειρουργική. Εναλλακτικά, διενεργείται υπέρηχος κάθε 6 μήνες για δύο χρόνια ώστε να τεκμηριωθεί η σταθερότητα των χαρακτηριστικών τους. Στην περίπτωση όπου παρατηρηθούν αλλαγές, όπως αύξηση μεγέθους ή ανάπτυξη συμπαγούς περιεχομένου, ακολουθεί FNA ή βιοψία. Η επιλογή μεταξύ παρέμβασης ή παρακολούθησης εξαρτάται από την επιθυμία της ασθενούς, και τη προθυμία της να ακολουθεί το χρονοδιάγραμμα παρακολούθησης από τον χειρουργό μαστού.
Οι περίπλοκες/άτυπες κύστεις χρήζουν βιοψίας με κόπτουσα βελόνα (core) ή χειρουργικά όταν η προσέγγιση είναι δύσκολη, ώστε να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο κακοήθειας. Στην περιοχή της κύστης τοποθετείται μεταλλικό clip για να αναγνωρισθεί η θέση της στην περίπτωση που θα χρειαστεί η μετέπειτα χειρουργική αφαίρεσή της.