ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ ;
Η μαστογραφία αποτελεί τη βασική απεικονιστική εξέταση για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου στον μαστό και είναι η μόνη απεικονιστική μέθοδος που έχει αποδειχθεί πως ελαττώνει τη θνητότητα που σχετίζεται με αυτή τη νόσο. Μπορεί να ανιχνεύσει την κακοήθεια 1-4 χρόνια πριν γίνει κλινικά εμφανής και αποτελεί την εξέταση εκλογής για τον πληθυσμιακό προληπτικό έλεγχο. Από το 1965, που αναπτύχθηκε ο πρώτος μαστογράφος, πολλές τεχνολογικές εξελίξεις έχουν βελτιώσει την ποιότητα της εικόνας, τη χορηγούμενη ακτινοβολία και παρέχουν μια πιο ακριβή εκτίμηση μιας βλάβης. Παρ΄όλα αυτά η ψηφιακή μαστογραφία έχει κάποιους περιορισμούς όπως την (ελάχιστη) έκθεση σε ακτινοβολία και την αδυναμία ανίχνευσης του 20% των καρκίνων (1 στους 5).
ΠΩΣ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΤΑΙ ;
Για τη διενέργεια της μαστογραφίας χρησιμοποιούνται χαμηλής δόσης ακτίνες Χ που διαπερνούν τον μαστό και απορροφούνται από μια συσκευή καταγραφής, δημιουργώντας έτσι την εικόνα. Ο μαστός συμπιέζεται και λαμβάνονται δύο λήψεις για τον καθένα (ανφάς και προφίλ). Μελέτες αναφέρουν πως το 11-25% των καρκίνων δεν θα ήταν αντιληπτό αν λαμβανόταν μόνο μία λήψη. Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 20 λεπτά ενώ η στιγμή της συμπίεσης των μαστών μόνο κάποια δευτερόλεπτα. Σε μερικές
περιπτώσεις μπορεί να χρειαστούν επιπρόσθετες λήψεις (μεγεθυντικές ή εντοπιστικές) ώστε να αποσαφηνιστούν κάποιες παράμετροι σε περιοχές ενδιαφέροντος. Το ακτινολογικό πόρισμα είναι συνήθως έτοιμα εντός 7-10 ημερών.
ΠΟΣΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΕΚΛΥΕΤΑΙ ΜΕ ΚΑΘΕ ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ ;
Η δόση ακτινοβολίας που λαμβάνεται κάθε φορά από την ψηφιακή μαστογραφία ισοδυναμεί με αυτήν του φυσικού περιβάλλοντος εντός διαστήματος τριών μηνών ή ενός αεροπορικού ταξιδιού δύο ωρών. Δεν υπάρχουν στοιχεία πως ο τακτικός μαστογραφικός έλεγχος που ξεκινάει από την ηλικία των 40 σχετίζεται με κάποιο κίνδυνο από την ακτινοβολία. Η ψηφιακή μαστογραφία, συγκριτικά με την απλή, έχει λιγότερη ακτινοβολία και πλεονεκτεί στην απεικόνιση των πυκνών μαστών και ίσως των γυναικών κάτω των 50.
ΠΩΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΖΟΜΑΙ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ ;
Η ιδανική περίοδος να γίνει η μαστογραφία ώστε να ληφθούν ποιοτικότερες εικόνες είναι μεταξύ 7ης-15ης μέρας του κύκλου κατά την οποία οι μαστοί δεν είναι ευαίσθητοι και διογκωμένοι. Την ημέρα της εξέτασης είναι καλό να αποφεύγονται τα αποσμητικά ή αντιιδρωτικά διότι μερικά από αυτά μπορεί να περιέχουν ουσίες που να απεικονίζονται σαν λευκές κηλίδες στη μαστογραφία. Τέλος, είναι καλό η μαστογραφία να διενεργείται σε απεικονιστικό κέντρο όπου υπάρχει εμπειρία, η γυναίκα να το επισκέπτεται σταθερά ώστε να συγκρίνονται με ευκολία όλες οι εξετάσεις και κάθε φορά να προσκομίζονται οι προηγούμενες εξετάσεις για συγκριτικό έλεγχο.
ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΘΕΛΟΥΝ ΠΡΟΣΟΧΗ;
Τα μαστογραφικά ευρήματα που θα χρειαστούν παρακολούθηση ή περαιτέρω έλεγχο είναι η μάζα, οι μικροαποτιτανώσεις, η ασυμμετρία και η διαταραχή της αρχιτεκτονικής.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΨΗΦΙΑΚΗ ΤΟΜΟΣΥΝΘΕΣΗ (ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΗ ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ) ;
Η ψηφιακή τομοσύνθεση (3D μαστογραφία) είναι ένα νέο είδος μαστογραφίας κατά την οποία οι ακτίνες Χ κινούνται τοξοειδώς πάνω από τον μαστό, ο οποίος συμπιέζεται μία φορά. Έτσι λαμβάνονται πολλαπλές εικόνες που αντιπροσωπεύουν ολόκληρο τον μαστό και ανασυντίθενται ώστε να απεικονίζεται σε όλες τις διαστάσεις.
Σε σχέση με την ψηφιακή μαστογραφία αυξάνει τα ποσοστά ανίχνευσης του καρκίνου, είναι πιο αποτελεσματική στους πυκνούς μαστούς, ελαττώνει τα ποσοστά των επανεκτιμήσεων με το μειονέκτημα, όμως, της ελαφρά περισσότερης ακτινοβολίας και του μεγαλύτερου κόστους. Υπάρχουν ολοένα και περισσότερες πλεονεκτικές ενδείξεις ώστε να αντικαταστήσει την ψηφιακή μαστογραφία για τον ετήσιο έλεγχο των γυναικών >40 ετών με πυκνούς μαστούς ή μέτριο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου στον μαστό.
ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΚΑΝΩ ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΝ ΕΙΜΑΙ ΕΓΚΥΟΣ ;
Αν υπάρχει πιθανότητα εγκυμοσύνης είναι απαραίτητο να ενημερωθεί το τμήμα και ο/η τεχνολόγος του μαστογράφου. Παρ ‘όλο που ο κίνδυνος για το έμβρυο είναι πολύ μικρός και οι μαστογραφίες θεωρούνται γενικά ασφαλείς κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, ο μαστογραφικός έλεγχος αποφεύγεται στις εγκυμονούσες που δεν θεωρούνται αυξημένου κινδύνου για εμφάνιση της νόσου.
ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ ΣΤΟΝ ΜΑΣΤΟ ;
Οι γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε ογκεκτομή για αντιμετώπιση καρκίνου στον μαστό μπορούν να υποβληθούν σε μαστογραφία 6-12 μήνες μετά το πέρας της ακτινοβολίας. Τόσο το χειρουργείο όσο και η ακτινοβόληση προκαλούν αλλαγές στον αδένα και στο δέρμα, οι οποίες είναι εμφανείς στη μαστογραφία και την καθιστούν πιο δύσκολη στην ανάγνωση.
Στην περίπτωση της μαστεκτομής δεν χρειάζεται περαιτέρω απεικονιστικός έλεγχος στην σύστοιχη πλευρά καθώς έχει αφαιρεθεί ολόκληρος ο αδένας με το υπερκείμενο δέρμα και την θηλή. Όταν όμως το δέρμα με την θηλή ή μόνο
τμήμα του δέρματος διατηρείται (ώστε να ακολουθήσει αποκατάσταση με ένθεμα ή διατατήρα ιστών) η μαστογραφία συνεχίζεται κανονικά στα πλαίσια του προληπτικού ελέγχου.
Όταν μία γυναίκα φέρει ενθέματα σιλικόνης λόγω αυξητικής επέμβασης ενημερώνει το τμήμα ώστε να ληφθούν δύο επιπλέον εξειδικευμένες λήψεις για κάθε μαστό, με τις οποίες το ένθεμα απωθείται προς το θωρακικό τοίχωμα και απεικονίζεται μόνο ο αδένας. Παρόλες τις δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν κατά την διάρκεια των χειρισμών, ο μαστός απεικονίζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.