Ανατομία και Ανάπτυξη

Ανατομία και Ανάπτυξη του Μαστού: Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε 

Ο ανθρώπινος μαστός είναι ένας εξειδικευμένος αδένας που αναπτύσσεται πάνω στους θωρακικούς μύες και παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στον θηλασμό αλλά και στην ογκολογία. Κατανοώντας τη δομή και την ανάπτυξή του, μπορούμε να αποκτήσουμε καλύτερη εικόνα για τη φυσιολογία του σώματος και την υγεία του μαστού. 

Ανατομία του Μαστού 

Ο μαστός αποτελείται από δύο βασικά είδη ιστού: 

• Μαστικός αδένας, υπεύθυνος για την παραγωγή γάλακτος 

• Λιπώδης ιστός, που προσφέρει σχήμα και όγκο 

Ο μαστικός αδένας περιλαμβάνει 15-20 λοβούς, οι οποίοι περιέχουν μικρότερες μονάδες, τα λόβια, όπου παράγεται το γάλα. Το γάλα μεταφέρεται μέσω των γαλακτοφόρων πόρων προς τη θηλή. Η θηλαία άλως – η σκουρόχρωμη περιοχή γύρω από τη θηλή – περιέχει αδένες που προστατεύουν και ενυδατώνουν το δέρμα κατά τον θηλασμό. 

Λεμφικό Σύστημα και Ογκολογία Μαστού 

Το λεμφικό σύστημα του μαστού είναι κρίσιμο για την άμυνα του οργανισμού και παίζει σημαντικό ρόλο στη διασπορά καρκινικών κυττάρων. Οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες είναι το συχνότερο σημείο μετάστασης σε περιπτώσεις καρκίνου του μαστού. Η εξέταση τους είναι καθοριστική για την πρόγνωση και την επιλογή θεραπείας. 

Η Φυσική Υποστήριξη του Μαστού 

Το σχήμα και η στήριξη του μαστού εξαρτώνται από: 

• Τους συνδέσμους του Cooper 

• Το μυϊκό στρώμα του θώρακα 

• Το δέρμα που καλύπτει τον μαστό 

Η ασυμμετρία μεταξύ των δύο μαστών είναι φυσιολογική. Μέχρι και το 25% των γυναικών εμφανίζει εμφανή διαφορά στο μέγεθος. Παρά τον συχνό συσχετισμό με τον θηλασμό, οι βασικοί παράγοντες για την πτώση του μαστού είναι: κάπνισμα, αριθμός κυήσεων, μεταβολές βάρους και φυσικά η βαρύτητα. 

Πώς Αναπτύσσεται ο Μαστός; 

Ανάπτυξη από την κύηση ως την ενηλικίωση 

• 4η εβδομάδα κύησης: Εμφανίζονται οι μαστικές ακρολοφίες 

• 16η εβδομάδα: Δημιουργούνται οι πρώτοι γαλακτοφόροι πόροι 

• 20η – 24η εβδομάδα: Σχηματίζεται η θηλαία άλως 

Καθ’ όλη την εφηβεία, με την επίδραση των οιστρογόνων, της αυξητικής ορμόνης και των γοναδοτροπινών, ο μαστός αναπτύσσεται σταδιακά. Η ολοκλήρωση της ωρίμανσης γίνεται στην πρώτη εγκυμοσύνη, όπου παρατηρείται αύξηση του μεγέθους του μαστού και σκουραίνοντας της περιοχής θηλής-άλως – ένα φυσικό βοήθημα για το νεογνό. 

Ορμονική Λειτουργία και Θηλασμός 

Η προλακτίνη προετοιμάζει τους μαστικούς αδένες για την παραγωγή γάλακτος ήδη από το δεύτερο τρίμηνο, όμως τα αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης κατά την εγκυμοσύνη αναστέλλουν την έναρξη της γαλακτοπαραγωγής. Μετά τον τοκετό, η απότομη πτώση αυτών των ορμονών επιτρέπει στην προλακτίνη να ενεργοποιήσει τη γαλουχία. 

Κατά τη διάρκεια του θηλασμού, η διέγερση της θηλής ενεργοποιεί αντανακλαστικά την έκκριση οξυτοκίνης από τον υποθάλαμο, η οποία προκαλεί σύσπαση των μυοεπιθηλιακών κυττάρων γύρω από τα λόβια, οδηγώντας στην έξοδο του γάλακτος μέσω των γαλακτοφόρων πόρων. 

Αξιοσημείωτο είναι ότι το μέγεθος του μαστού δεν επηρεάζει την παραγωγή γάλακτος. 

Ο Μαστός στην Εμμηνόπαυση 

Κατά την εμμηνόπαυση, η πτώση των οιστρογόνων οδηγεί σε ατροφία του μαζικού αδένα και σταδιακή αντικατάστασή του από λίπος. Το αποτέλεσμα είναι ένας μαστός: 

• Λιγότερο ελαστικός 

• Με χαμηλότερη πυκνότητα 

• Πιο επιρρεπής στην πτώση και αφυδάτωση 

Τι να Θυμάστε 

Η γνώση της ανατομίας και ανάπτυξης του μαστού βοηθά στην έγκαιρη αναγνώριση αλλαγών και είναι καθοριστική για την πρόληψη και την αυτοεξέταση. Παρακολουθώντας την υγεία του μαστού σας, ενισχύετε τη σχέση με το σώμα σας και ενδυναμώνετε τον έλεγχο της ευεξίας σας. 

breastaware.gr – η πρώτη ελληνική online πλατφόρμα αφιερωμένη στην ενημέρωση για την υγεία του μαστού. 

Βιβλιογραφία: 

1. Sadler TW. Langman's Medical Embryology. 14th ed. Philadelphia: Wolters Kluwer; 2019. 
2. Standring S, editor. Gray’s Anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice. 42nd ed. New York: Elsevier; 2020.
3. Guyton AC, Hall JE. Textbook of Medical Physiology. 14th ed. Philadelphia: Elsevier; 2020. 
4. Raju TNK. Breastfeeding and the Use of Human Milk. Pediatrics. 2022;150(1):e2022057988. doi:10.1542/peds.2022-057988 
5. Howard BA, Gusterson BA. Human breast development. J Mammary Gland Biol Neoplasia. 2000;5(2):119-137. doi:10.1023/A:1009562400601 
6. Ramsay DT, Kent JC, Owens RA, Hartmann PE. Ultrasound imaging of milk ejection in the breast of lactating women. Pediatrics. 2004;113(2):361-367. doi:10.1542/peds.113.2.361 
7. Neville MC, Morton J. Physiology and endocrine changes underlying human lactogenesis II. J Nutr. 2001;131(11):3005S-3008S. doi:10.1093/jn/131.11.3005S
8. Russo J, Russo IH. Development of the human mammary gland. In: Neville MC, Daniel CW, editors. The Mammary Gland: Development, Regulation, and Function. Boston: Springer; 2000. p. 67–93. 
9. American Cancer Society. Breast Cancer Facts & Figures 2023–2024. Atlanta: American Cancer Society, Inc.; 2023.